versie: 11-09-2016 - redacteuren: Bart FM Droog & Jurgen Eissink
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Michael Deak Pseudoniem van: Simon Kapteijn Geboren te: Alkmaar, 18-09-1920 Overleden te: Bloemendaal, 05-09-2016 Volledige naam: Simon Petrus Kapteijn Naamsvarianten: S. Kapteijn; Simon P. Kapteijn; Simon P. Kapteyn; S. Kapteyn Verder pseudoniem: Aernout van Leiden Michaël Deak, c. 1950. Fotograaf onbekend. Bron: Stroomgebied, 1954

Journalist, docent en dichter.

Trouwde op 17-02-1955 in Alkmaar met Annie Zwart (1929-2000). Ze kregen drie dochters en een zoon.

Michael Deak volgde het seminarie te Warmond. Hij brak de priesteropleiding af en werd in 1942 administratief medewerker van het Bedrijfschap voor Vee en Vlees. Deak publiceerde in 1941 in Criterium en c. 1941 in Roeping, vanaf 1942 in Groot Nederland. De oude redactie van dit in 1903 opgerichte tijdschrift werd in 1943 door SS-Verwalter Reinier van Houten vervangen door een SS-redactie.

Deak bleef tot en met 1944 medewerker aan dit collaborerende tijdschrift. Naast 'normale gedichten' leverde hij ook uitgesproken 'nationaal-socialistische gedichten' aan. Gedichten die hij met W.J. van der Molen onder het pseudoniem Aernout van Leiden had geschreven. Zes daarvan werden in het mei/juninummer 1944 van Groot Nederland¹ gepubliceerd. In 1985 verklaarde hij daarover dat deze zes verzen dienden om vijf sonnetten met een verborgen verzetsboodschap een door de Amsterdamsche Keurkamer uitgeschreven poëziewedstrijd te laten winnen. Na de oorlog zouden hij en Van der Molen deze boodschap dan onthullen.

Probleem is evenwel dat niemand vóór 1985 van deze wedstrijd gehoord had. De enige bron voor het bestaan van die poëziewedstrijd is Michaël Deak, die erover repte in een brief d.d. 14-08-1985 aan literair onderzoeker Frank van den Bogaard. In kranten- en tijdschriften uit 1944 is geen spoor van de wedstrijd aangetroffen.

naar boven

Gedachten bij mijn brandend dorp Een vlaag van heimwee duistert er de wind; dan vlucht ik westwaarts, uit het heilloos gloren van het beminde dorp in lichterlaaie, en de toren breekt zich uiteen, en stort tot puin en asch verloren als door een woekerende vlam geteisterd en bemind. Want wie met vuur heult wordt er door belogen En wie met vijanden zich afgeeft, zal er door vergaan: niet één verrader kan den beulshand van den dood ontgaan.... Doch die volhardend strijdt en op de bres blijft staan, niet voor zichzelf, maar voor het volk waarin hij is getogen, alleen die ziet den Leider vervoerd en vrij nog aan, die strijder waagt het, eens weer spoorslags uit te rijden, het Oosten in, om het van knoet en horde te bevrijden, de Westergouwen in, om er zijn ideaal te gaan belijden, en daar te bouwen, waar een steenval hulpeloos is blijven staan. Soldaat, uw dorpen branden en uw woonstee ligt in puin, getrouwen in den nood liggen er weerloos, onbegraven, het zalig vleesch verwordt tot voedsel voor de raven; doch eenmaal keert gij weer, en bouwt hun stenen graven en snel herov'ren bloemen weer uw platgetreden tuin. Want nu gij aan het front schouder aan schouder strijdt, wordt uit uw kostbaar bloed weer volk en land herboren, uw noeste werkkracht ploegt 'et eigen erf in scherpe voren, en over de bebloede aarde golft het winterkoren, gelijk gij kampt: voor bloei tot offeren bereid! Gedicht van 'Aernout van Leiden', Groot Nederland nr. 5/6, mei/juni 1944, blz 252. naar boven Een door strijd [fragment] Het is voor u, mijn volk, en voor mijn vaderland, dat ik de ploegschaar dwing in onontgonnen land, en langs uw velden schrijd, tusschen de donkere gewassen, die ik in ú bezing. Bezeten van denzelfden grootschen Tijd, zijn wij na eeuwen één, in wezen en in daad.... Ik ben uw dichter, volk, Gij zijt mijn zaad! Gedicht van 'Aernout van Leiden', Groot Nederland nr. 5/6, mei/juni 1944, blz 255. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010326181:mpeg21:a0027 Het gehele nummer staat online op de site van de KB (6 MB): http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010326181

naar boven

In een interview uit 2001, gepubliceerd in De Groene Amsterdammer, 10-03-2001, vertellen Deak en Van der Molen aan Joris van Casteren wat er vervolgens gebeurd zou zijn. In 2002 drukt Van Casteren dat interview in een herziene versie af in het boek In de schaduw van de Parnassus. De twee versies zijn fundamenteel verschillend. Commentaar op beide versies staat op deze NPE-pagina: 'Een bewerkt verleden'.

In 1945 werkte hij mee aan het clandestiene tijdschift Parade der profeten.

Hij werd in 1948 tot de katholieke 'jeugdige dichtersbent' gerekend, met Frans Babylon, Jan Leyten, Michel van der Plas, Jet Laurey [= Harriët Laurey], Hans Berghuis, Jan Engels en Lou Vleugelhof. Een gemeenschappelijk optreden van deze acht vond op zaterdagavond 6 maart 1948 plaats in de Gouwe Poort aan het Vrijthof te Maastricht.

Naar eigen zeggen was in 1950 de inspiratie op en schreef Deak geen nieuw werk meer. Hij maakte carrière als journalist en werd adjunct-hoofdredacteur van het tijdschrift Avenue.

Het zeer katholieke Lectuur Repertorium oordeelde in 1952 zo over zijn dichtwerk: 'Sterk erotische, zangerige poëzie, die als decadent-verfijnde rederijkerskunst aandoet,' alleen geschikt voor gevormde tot welgevormde lezers.'

naar boven

Michael Deak was medewerker aan Roeping, Criterium (1941-1942), Groot Nederland (1942-1944), Parade der Profeten (1945) en De Gids (1954).

Hij verbleef de laatste periode van zijn leven in zorgcentrum Wildhoef te Bloemendaal. Hij wordt op 12 september 2016 begraven op begraafplaats St. Barbara, Zandersweg 2, te Alkmaar.

naar boven

---

Dichtbundels:

Rederijk. Gedichten. Stols, 's-Gravenhage, 1946. 38p. De Vrije Bladen jrg. 18, schrift 8.

De vrouwenval. Gedichten. Meulenhoff, Amsterdam, 1947. 35p. De ceder nr.13. Datering: Brinkman's en Delpher.

Kruiswegsonnetten. Van Loo, Kerkrade, [1950]. 4p.; oplage 300 ex. De Zilveren Scherf nr. 3.

Aphroditis. U.M. Holland, Amsterdam, 1950. 47p. De windroos nr. 5.

terug naar boven

---

In de bloemlezing:

Poëzie van Michael Deak is o.a. in deze bloemlezingen aangetroffen. De complete titels, namen van samenstellers etc. zullen t.z.t. op de desbetreffende jaarlijsten te traceren zijn.

Levende dichters. U.-M. "West-Friesland", Hoorn, 1946.
Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1947 (15de herziene druk).
Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1948 (16de herziene druk).

Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1950 (17de herz. druk).
Dichters van dezen tijd. P.N. van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1951 (achttiende [herziene] druk).
Balladen en refereinen. Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen, 1953.
Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1954. (19de herz. druk).
Spiegel van de Nederlandse poëzie. Dl. 3: 1940-1955. Meulenhoff, Amsterdam, 1954.
Religieuze poëzie der Nederlanden. Spectrum, Utrecht/Antwerpen, [1954].
Windrozen per bos. Holland, Amsterdam, 1955.
De Muze en het meisje. CPNB, 1957.
Spiegel van de Nederlandse poëzie door alle eeuwen. Dl. 3: 1940-1957. Meulenhoff, Amsterdam, 1957 (herziene 2e herziene druk).
Stroomgebied. Holland, Amsterdam, 1958 (3de herziene druk).
1 PK. De Arbeiderspers, Amsterdam, 1958.

Spiegel van de Nederlands poëzie 5. De hedendaagse dichters. Meulenhoff, Amsterdam, 1968.

Het groot jaargetijdenboek. Uitgeverij Orbis en Orion, Beveren, 1971.
Groot Gezinsverzenboek. Lannoo, Tielt/Amsterdam, 1976.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1979.
Spiegel van de Nederlandse poëzie. Meulenhoff, Amsterdam, 1979 (herz. 4e editie).

Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten. Elsevier Manteau, Amsterdam/Antwerpen, 1982.
Spiegel van de Nederlandse poëzie. Meulenhoff, Amsterdam, 1984 (5e editie).
33 dichters. De Gooische Matroos, Hilversum, [1985].
Liefde is het enige. Novella Uitgeverij, Amersfoort, 1985.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1987 (8e herziene druk).

Spiegel van de moderne Nederlandse poëzie. Meulenhoff/Kritak, Amsterdam/Leuven, 1992 (6e editie).
Groot verzenboek. Lannoo/Anthos, Tielt/Baarn, 5e herziene druk, 1992.
Geen dag zonder liefde. De Bezige Bij/Poëziecentrum, Amsterdam/Gent, 1994.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1996 (10e herziene druk).
Groot verzenboek. Lannoo, Tielt, 8e herziene druk, 1998.

Niemand om het voor te doen. Uitgeverij 521, Amsterdam, 2001.
Komrij's Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten. Bert Bakker, Amsterdam, 2004.
Spiegel van de moderne Nederlandse en Vlaamse dichtkunst. Balans, Amsterdam, 2005.

---

Met dank aan Jos van Hest en Willem Huberts.

bronnen

Ad den Besten. Stroomgebied. Een inleiding tot de poëzie van de na-oorlogse dichtersgeneratie. Uitgeversmaatschappij Holland, Amsterdam, 1954.
Frank van den Bogaard. Een stoottroep in de letteren. 'Groot Nederland', de SS en de Nederlandse literatuur (1942-1944). Stichting Bibliographia Neerlandica, 's-Gravenhage, 1987.
Joris van Casteren. Vergeten dichters. Groene Amsterdammmer, 2001.
Joris van Casteren. In de schaduw van de Parnassus. Gesprekken met vergeten dichters. Prometheus, Amsterdam, 2002.
DBNL: Michael Deak
Bart FM Droog. 'Michaël Deak'. De Contrabas, 29-05-2012
G.H. 's-Gravesande. Criterium voórbij. Het Vaderland, 15-09-1942.
Gerard Groeneveld. Zwaard van de geest. Het bruine boek in Nederland 1921-1945. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, 2009 (2de druk - eerste druk 2001).
¹ Groot Nederland mei-juni 5/6 1944. Integraal op: http://kranten.kb.nl/view/pdf/id/ddd%3A010326181%3Ampeg21%3Ap066%3Aa0022 (6 MB)
Sebastiaan Kort. Tussen glorie en vergetelheid. NRC Handelsblad, 31-05-2012
Claudia Vreugdenhil. Parenteel van Henricus Hermannus Kaptein, 2010. http://www.kappetein.nl/derden/8989.htm
Lectuur-Repertorium. Deel 1. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1952.
Limburgsch Dagblad, 04-03-1948.
De Tijd, 01-07-1942.
Nabestaanden Simon Kapteijn. Rouwadvertentie. NRC Handelsblad, 08-09-2016.

[zie de bronnen-pagina voor links naar de sites van onderstaande bronnen]
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Poëziecentrum Gent
Poëziecentrum Nederland

terug naar boven