versie: 23-01-2015 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Frans van Raemdonck Geboren te: Temse, 24-01-1897 Gestorven te: Steenstrate, 26-03-1917 Volledige naam: Frans van Raemdonck Naamsvarianten: F. van Raemdonck Pseudoniem: Joris Sylphe Frans van Raemdonck, circa 1917

Dichter.

Frans van Raemdonck werd geboren in een brouwersgezin. Met zijn oudere broer Edward (1895-1917) wordt hij lid van de Vlaamsgezinde studentenbond 'Temsche voorwaarts'. Zijn broer komt te werken in de brouwerij, Frans gaat studeren in Leuven.

Op 4 augustus 1914 nemen ze als vrijwilliger dienst in het Belgische leger. In november 1914 zijn beiden gelegerd in de IJzer-sector. In juni 1915 raakt Frans gewond. Hij wordt naar een militair hospitaal in Rennes (Frankrijk) overgebracht, waar hij veel leest en schrijft.

Eind 1916 werden beide broers lid van Vlaamse studiekringen (waarin werd gesproken over de toekomst van Vlaanderen) en werkten mee aan het fronttijdschrift Onze Temschenaars. De studiekringen werden in februari 1917 afgeschaft. Eén bron¹ bericht dat Frans na die afschaffing nog te rade is gegaan bij Cyriel Verschaeve. In maart 1917 betrekt hun divisie de sector Steenstrate. Ze zijn dan beiden sergeant in de 6de compagnie van het 24ste Linieregiment.

Op 26 maart moeten ze Duitse posten aanvallen in de omgeving van het "Stampkot" (noordoostelijk van Steenstrate). De aanval werd succesvol uitgevoerd, maar bij de terugkeer blijkt Frans vermist. Edward gaat terug het niemandsland in om z'n broer te zoeken en raakt ook vermist.

Achttien dagen later vindt een patrouille in het niemandsland drie lichamen die dicht bij elkaar liggen. Het waren de gebroeders en de Waalse soldaat Amé Fievez (1891-1917). De legende wil het dat de lijken van de broers in elkaars armen lagen, zoals hier afgebeeld door de Vlaamse frontsoldaat en -kunstenaar Joe English (1882-1918)

Een dag later, op 13 april 1917, worden de drie lichamen in een ondiepe granaattrechter in niemandsland begraven. Op het graf werden drie naamloze kruisjes geplaatst.

In september 1917 werd het stuk niemandsland, dat volledig omgewoeld was door voortdurende artilleriebeschiertingen, veroverd door de Belgen. Het graf werd echter teruggevonden en de stoffelijke restanten werden opgegraven en herbegraven. In september 1918 plaatsten soldaten van de 6de Compagnie van het 24ste Linieregiment een stenen kruis in de vorm van een boom met afgehouwen takken op de rustplaats.

Oscar Dambre verzorgt in 1919 de postume bundel van Frans van Raemdonck, De zielegang. Uitgever is een neef van de gebroeders, Clemens de Landtsheer. In de eerste druk wordt het pseudoniem Joris Sylphe voor Frans van Raemdonck gebruikt, de tweede druk (1922) verschijnt onder zijn eigen naam. In dit boek staat wat waarschijnlijk het bekendste Vlaamse Eerste Wereldoorloggedicht:

Lied van de dood Der zullen geen klokken luien hun droevig dooden-lied, als ik zal vallen, dorstig in 't bloedig Yzergebied... Mij zal geen wagen voeren noch volgen een zwarte stoet van bleeke mannen, gelijk men bij Kristene menschen doet... Der zullen geen vrienden komen, en op mijn graf, noch kruis noch kronen, noch bloemen strooien, 'k zal sterven zóo ver van huis... Maar, als die droeve tijden van dwang en muiterij voorbij zijn, en 't sedert maanden gedaan is en uit met mij, dan zal er een zonne rijzen van vurige liefde rood... Dan zullen de klokken luien! voor hen, die ginds liggen, dood. Dan zullen de klokken luien een eeuwig verlossingslied! Doch zij die ginds liggen, die zullen 't niet horen in 't Yzergebied!

Dit gedicht wordt voor het eerst uitgebracht als liedblad, door uitgeverij La Dépèche te Cherbourg, in 1917. In Vlaamse kringen is dit vers tot in de 21ste eeuw zeer bekend - op senioren en veteranenblogs wordt het regelmatig gepubliceerd. In de reguliere Nederlandstalige poëziebloem-lezingen is het echter onvindbaar.

naar boven

Postume verhuizingen

Op 29 oktober 1919 werd het graf geopend om de lichamen over te brengen naar hun geboortedorpen. Van de drie lijken trof men enkel nog wat resten aan: vier schoenen met voeten en kousen, een schedel, een dij- en een heupbeen en enkele kleinere beenderen. Identificatie was volkomen uitgesloten. Daarop besloot men de resten te laten waar ze waren.

In 1924 werden de lijkresten van de broers Van Raemdonck en Fiévez op bevel van de militaire overheid ontgraven, in één kist gedeponeerd en overgebracht naar de Belgische militaire begraafplaats van Westvleteren. De kist werd bijgezet onder de middelste van de drie officiële grafzerken. Op 13 augustus 1932 worden de gezamenlijke resten van de twee broers en Fiévez ontgraven. Een week later (21 augustus 1932) worden zij tijdens de 13de IJzerbedevaart naar de crypte van de IJzertoren overgebracht, samen met de stoffelijke overschotten van zes andere IJzersymbolen: Renaat De Rudder, Joe English, Firmin Deprez, Frans Kusters, Hubert Willems en Frans Van Der Linden.

De gebroeders van Raemdonck kregen al snel een mythische status. Vanwege hun 'broederdood', het vermeende in elkaars armen sterven, hun Vlaamsgezindheid.

De nagedachtenis aan de gebroeders Van Raemdonck werd vooral in eer gehouden door hun neef Clemens De Landtsheer (1894-1984), uitgever en tot 1960 secretaris van het IJzerbedevaartcomité.

naar boven

Over Frans van Raemdonck

A. Hans. Broederliefde. Edward en Frans Van Raemdonck. Opdebeek, Antwerpen, 1927. 20p.

Oscar Dambre. De offergang der gebroeders Van Raemdonck. Sekretariaat Bedevaart naar de Graven van den IJzer, Temse, 1933. 123p.

P. van der Schelden. Te saam vereend. De ideale broederliefde der gebroeders Van Raemdonck. Bedevaart naar de Graven van den IJzer, Kaaskerke, 1957. 139p.

Luc de Ryck Terug naar niemandsland De geschiedenis van de gebroeders Van Raemdonck: mythe en werkelijkheid. De Klaproos, Koksijde. 1996. 128p. 3de herziene druk 2013, 206p.

Hannelore Decoodt. Gedenkteken voor de Gebroeders van Raemdonck & Fiévez (ID: 44056). De Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed. Beschermingsdossier DW002426.
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/44056

Beeld van de broers Edward en Frans van Raemdonck op de Paxpoort (Kaaskerke, Diksmuide).
http://www.wo1.be/nl/db-items/beeld-van-de-broers-edward-en-frans-van-raemdonck-op-de-paxpoort

naar boven

---

Dichtbundel:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

De zielezang van Joris Sylphe. Verzorgd door O. Dambre. De Landtsheer, Temse, 1919. 2de druk onder de titel De zielezang van Frans van Raemdonck, 1922. 127p. [1]bl. pl.

naar boven

---

Bloemlezingen:

Poëzie van Frans van Raemdonck is (nog) niet in bloemlezingen aangetroffen.

naar boven

---

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

¹ Gebroeders van Raemdonckkring
http://gebroedersvanraemdonckkring.org/
Lectuur-Repertorium. Deel 3. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1954.
Jurgen Smit. Frans van Raemdonck (1897-1917). Traliewoud, 26-03-2014.
http://jurgen-smit.blogspot.nl/2014/03/frans-van-raemdonck-1897-1917.html

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Frans van Raemdonck bevinden zich in:
British Library, Londen
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Letterenhuis Antwerpen
Poëziecentrum Gent

naar boven

---

  Deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:



Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2015