Behorend tot: jaaroverzicht 2013                                                     versie: 16-09-2013

 

De Noord-Afrikaanse wortels van het Dichter des Vaderlandsschap

Door Jaap van den Born

In 1616 benoemde de Engelse koning Charles I de eerste Poet Laureate, Ben Jonson. Dat is bekend. Maar waarom deed hij dat? Een antwoord vinden we wellicht hierin:

William Lithgow Bron: collectie Jaap van den Born

De Schotse schrijver, dichter en spion William Lithgow bezocht in 1615 de bij ons beruchte Noord-Afrikaanse piratensteden Tunis en Fez. In feite waren dit onafhankelijke, democratisch bestuurde staatjes (dit gold niet voor de slaven, evenmin als in het oude Athene, verder gaat de vergelijking goed op, ook Athene bedreef piraterij) waar hij onder de indruk raakte van de rijke culturele uitingen en huiverde van de vrije moraal.

Wat indruk op hem maakte was een verschijnsel waaruit blijkt dat het fenomeen stadsdichter/Dichter des vaderlands (in een stadstaat uiteraard beide tegelijk) daar al langer bekend was en gedragen werd door de hele bevolking.

In 1632 werden zijn reisverslagen uitgegeven onder de titel The Totall Discourse of the Rare Adventures and Painefull Peregrinations of Long Nineteene Years Travayles. Het boek werd meerdere malen herdrukt en in 1652 ook in het Nederlands vertaald als Willem Lithgouws Negenthien jaarige lant-reyse, uyt Schotlant na de vermaerde deelen des Werelts Europa, Asia ende Africa. enz. Het werd ook hier populair en beleefde ook hier een aantal herdrukken.

Hier wat opmerkelijke citaten uit zijn bezoek aan het islamitische Fez:

"...het gedrag van de gewone bevolking ten opzichte van vreemdelingen is hier heel wat beschaafder dan in Constantinopel of elders in het Turkse Rijk.

De vrouwen gaan zonder gezichtsbedekking naar buiten (…) en weerzinwekkend wellustig, bereid als ze zijn om de lusten van hun genotzuchtige schurken op beide manieren te bevredigen; ook worden ze niet kort gehouden als de Turkse vrouwen, want ze kunnen gaan en staan naar believen. Er zijn wel twaalfduizend toegestane bordelen in deze stad; de courtizanen worden goed verzorgd en wekelijks onderzocht door dokters. Maar het allerergste is dat ze in de zomer drieduizend gewone hoerenhuizen met homoseksuele jongens een vergunning geven, ja, ik heb gewoon op de markten gezien dat de Moren met deze smerige krengen sodomie bedreven en zonder schaamte of straf vrijelijk hun weg vervolgden."

(…) "Hier in Fez wonen veel dichters, die over allerlei onderwerpen liederen schrijven, vooral over liefde en geliefden, die ze openlijk in hun gedichten noemen, zonder berisping of schaamte. Al deze dichters schrijven rond de tijd van Mohammeds verjaardag gedichten om hem te loven.

naar boven

Prins der Poëten

Tevens komen die dag 's middags alle dichters op de markt bijeen, waar een overdekte zetel staat opgesteld. Hierop nemen ze om beurten plaats om hun gedichten voor het publiek, bestaande uit alle bewoners, voor te dragen. En degene die door hen als beste wordt aangewezen, wordt het hele jaar geëerd en van de andere dichters onderscheiden door de titel 'Prins der Poëten' en hij wordt door de waarnemende regent en het stadsbestuur beloond.

(…)Het is wat je noemt een waardevolle observatie: ik wenste bij God dat het nu ook maar de gewoonte van onze Europese vorsten was om iets dergelijks te organiseren, en zeker Die van ons; dan zouden de moedigste geesten en de scherpste hersenen studeren en ernaar streven de voortreffelijkste vindingrijkheid van hun beste stijlen en fantasierijke vernuft ten toon te spreiden, die thans zijn overschaduwd en verstikt, omdat heden ten dage noch belangstelling noch een beloning voor zulke fantastische mensen-van-de-pen bestaat."

Zoals gezegd bezocht hij Fez in 1615 en bracht als spion ( hij schreef ook over de beste periode om een invasie te plegen in deze heidense streken, het droge seizoen, als de weerbare mannen de bergen introkken op zoek naar verkoeling) uiteraard dit verslag uit aan de regering - dus aan de koning - voor het later ook in zijn boek verscheen.

Kort daarna, in februari 1616, benoemde koning Charles de eerste Engelse 'Dichter des Vaderlands' en maakte er een betaalde functie van.

naar boven

---

In langere versie eerder gepubliceerd op Het Vrije Vers, 20/21 09-2011. Daar door een digitaalvandaal vernietigd; origineel bij auteur opvraagbaar als Word-document.

Zie ook:

Ruben Hofma. Twintig jaar modern Nederlands stadsdichterschap 1993-2013.
Ruben Hofma. Stadsdichter in Nederland: een erebaantje met veel vormen

naar boven

Pagina aangemaakt: 16-09-2013.

---

 
Deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:



Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2013