INLEIDING (fragmenten)

Bron: Elfde druk 1995

(…) Toen de uitgever van deze bloemlezing ons vroeg haar samen te stellen, dachten wij (…) aan verzen als In Nederland wil ik niet leven, wij dachten aan Bestijg den trein nooit zonder uw valies met dromen (…). In ons contract stond 'een bloemlezing van de bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur'. (…) Deze bloemlezing moest de smaak weerspiegelen van gans het volk, de smaak van de gemiddelde Nederlandse en Vlaamse poëzieliefhebber, of, om man en draak maar te noemen, de smaak, o lezer, van u!

(…) Wij togen op onderzoek. Wie of wat beïnvloedt de publieke smaak? Critici? Kunstpausen? Bloemlezers? School-meesters? We besloten eens te turven hoe vaak sommige gedichten in schoolboeken en in bloemlezingen voorkwamen. Hoe vaker ze gedrukt en verspreid waren, des te meer werden ze gelezen, en des te bekender konden ze geworden zijn. En hoe bekender ze werden, des te vaker zouden ze opnieuw in weer andere bloemlezingen en schoolboeken opduiken. Van het een kwam het ander. We telden niet alleen sommige gedichten, we telden op den duur alle gedichten in allerlei bloemlezingen en in alle soorten van schoolboeken. Uiteindelijk telden we 13023 gedichten in honderd bloemlezingen en achttien schoolboeken, en toen hielden we er maar mee op. Zo'n onderzoek is misschien zinnig, maar evengoed tamelijk onzinnig. Duizenden gedichten komen maar één keer voor. Een uit de gedichten die vaker voorkomen ontstaat een kopgroep die na zo'n vijfentwintig bloemlezingen niet meer wezenlijk verandert. (...)

Zelfs dat Vondel met geen enkel gedicht tot de top tien was doorgedrongen vonden we niet vreemd. Vondel schreef zoveel prachtige en nog steeds bekende gedichten dat de spreiding van veel gedichten over veel bloemlezingen een hoge positie verhinderde. Achterberg trof het nog slechter. Van hem werden te veel verschillende gedichten bloemge-lezen. Slechts één van zijn gedichten haalde onze top honderd. Achterberg bleek een te groot dichter om te turven. Het leek ons dat veel bekende gedichten buiten de boot vielen met onze turfmethode. Maar we moesten toch wat, we hadden immers een contract, en we besloten daarom om te beginnen maar eens honderdvijfentwintig gedichten die uit ons 'onderzoek' te voorschijn waren gekomen in onze bloemlezing op te nemen. (…)

Tijdens de tiende Nacht van de Poëzie in Utrecht hielden we een enquête. Welke gedichten of dichtregels kent u uit het hoofd? (…) Het resultaat van deze enquête vergeleken we met de moderne gedichten die ons bloemlezingenonderzoek te zien gaf op de plaatsen honderdzesentwintig tot en met zevenhonderdvijftig. Heel wat jonge poëzie scoorde nl. zo laag dat enige steun van geënquêteerde poëzieliefhebbers de doorslag moest geven. Het wordt zo toch nog een moderne bloemlezing.

Lange gedichten ontbreken vaak in bloemlezingen. (…) Wij willen in een bloemlezing van bekende gedichten Beatrijs niet missen, en evenmin Van den vos Reynaerde, een of twee reien van Vondel, Mária Lécina, Een voetreis naar Rome, de Mei van Gorter en 'Awater' van Nijhoff. Dan nemen we maar fragmenten, en verwijzen we naar edities van de volledige verzen.

(…) Het idee om een bloemlezingen met bekende gedichten samen te stellen is natuurlijk niet nieuw. In 1972 maakte C. Buddingh' er een voor uitgeverij Bert Bakker onder de titel Is deze ook goed meneer? De evergreen in de Nederlandse poëzie en Wim Zaal stelde in datzelfde jaar voor uitgeverij De Arbeiderspers Geliefde gedichten samen. In 1986 produceerde Robert-Henk Zuidinga voor uitgeverij Sijthoff Gelezen worden ze ontelbre malen. Hoewel alle samenstellers hetzelfde doel voor ogen moet hebben gestaan, zijn de bloemlezingen niet identiek. Onze bloemlezing en die van Zaal hebben maar 87 gedichten gemeen. Buddingh' en wij kozen voor 89 dezelfde gedichten. En met Zuidinga deelden wij de keus voor honderd gedichten. Buddingh', Zaal en Zuidinga namen 46 dezelfde gedichten in hun bloemlezingen op, die ook alle 46 weer in onze bloemlezing zijn te vinden. Van de 42 gedichten die in twee van de drie 'oude' bloemlezingen voorkomen, staan er 36 in de onze. Wat de allerbekendste gedichten betreft zijn we het dus nogal roerend met elkaar eens. (…)

C.J. Aarts en M.C. Van Atten

In een bloemlezing van de bekendste gedichten uit de Neder-landse literatuur mogen volgens ons de gedichten 'Graf te Blauwhuis', 'Herkennning', 'De blijde boodschap' en 'Voor eigen erf'' van Gerard Reve niet ontbreken. Helaas gaf de Volksdichter geen toestemming.