Bij de titel.

Het getal zeventien, traditioneel opgegeven voor de Nederlandse gewesten, die in 1543 bij Verdrag van Venlo verenigd werden onder het bestuur van Karel V, schijnt niet meer te hebben aangeduid dan een onbepaalde hoeveelheid. Prof. dr. J. Huizinga waarschuwt ons (Verzamelde Werken, II, 140-142 en 213-214), dat wij het cijfer niet te nauw moeten nemen. Reeds Karel de Stoute regeerde in werkelijkheid over meer dan zeventien lan-den, hoewel bij zijn dood in 1477 van hem in een gedichtje werd gezegd, dat hij

Deze maagd was zijn dochter, Maria van Bourgondië, die kort hierna trouwde met Maximiliaan van Oostenrijk. Bij de Vrede van Senlis in 1493 moest Maximiliaan een gedeelte van het Bourgondische bezit afstaan aan Frankrijk. Zijn kleinzoon Karel V won echter weer grondgebied bij. Zo komt het, dat onder de 'zeventien provinciën' een weinig vast-omgrensde hoeveelheid gewesten wordt be-grepen, die eerst in latere jaren onnauw-keurig werd omschreven als bestaande uit vier hertogdommen (Limburg, Brabant, Luxem-burg, Gelder), zeven graafschappen (Vlaan-deren, Artois, Henegouwen, Holland, Zeeland, Namen, Zutphen), één markgraafschap (Ant-werpen) en vijf heerlijkheden (Friesland, Groningen, Overijsel, Utrecht en Mechelen).
Tot een al te strikte inachtneming van deze aanvechtbare indeling biedt de poëzie van ons taalgebied in Zuid en Noord geen aan-leiding. Wel meende ik het traditionele schema in grote lijnen te moeten handhaven in een boekje, dat de historische lotsverbondenheid en de gewestelijke eigenaardigheden van de 'zeventien provinciën' in kort bestek tot hun recht wil laten komen. Van elk opgenomen gedicht is de oorspronkelijk vindplaats aan-gegeven; spelling en interpunctie van oude teksten zijn wat vergemakkelijkt; enige woordverklaring geven de aantekeningen.