Een woord vooraf (fragmenten)

De heerlijkste poëzie komt dan, wanneer er menschenbloed vergoten wordt. Het vergieten van mensenbloed is een teeken van hooge beschaving, d.w.z. niet in opstanden en emoties, maar wanneer men om zijn overtuiging 't hoofd op het schavot laat vallen. Dan heeft men zich door 't slappe alledaagsche heengeworsteld en staat men als een rots voor zijn geloof."

Aldus drukte Dr. A. Kuyper zich eens uit op een college over letterkunde. Onze eigen geschiedenis is daar, om te bewijzen, dat deze bewering waar is.

De 16e eeuw, die onze vaderen hun leven zag offeren voor hun overtuiging, deed de heerlijke “Geuzenliederen” ontstaan, gaf ons de onvolprezen “Gedenckklank” van Valerius, die in de 17e eeuw werden gevolgd door de schoone poëzie van Vondel, Huygens en vele anderen.

In de vijf jaren, waarin de moffen ons land bezet hielden, is het niet anders geweest.

Procentsgewijs zijn er in deze jaren meer Nederlanders voor hun overtuiging gevallen, dan in de donkerste jaren van den Spaanschen tijd.

Ook in deze jaren van bittere verdrukking, waarin de moffen roofden en moordden als wilde dieren, hebben de dichters ons met hun lied gesterkt. Het leed, dat over ons volk kwam, hebben zij in vaak schoone liederen bezongen. (…)

Bundels “Geuzenliederen” zijn er clandestien verschenen en gingen van hand tot hand. En in de ondergrondsche bladen verschenen ook nu en dan dichterlijke ontboezemingen.

Tijdens de bezetting heb ik uit deze liederen een bloemlezing samengesteld en vandaag, nu de klokken beieren, nadat de vijand eindelijk verpletterd is, kan ik ze gereed maken voor de pers. Ze moeten dienen als een blijvende herinnering aan een tijd, waarin veel leed over ons volk werd gebracht, maar een tijd ook, waarin Prinses Juliana terecht kon zeggen: “Wij schenen een slappe generatie te zijn, maar wij bleken een geslacht van helden en martelaren.”

(…) Op den, door hun bloed en tranen besproeide Vaderlandschen bodem, zijn de volgende gedichten ontstaan. (...) Ten slotte merk ik nog op, dat deze uitgave geschiedt ten voordeele van de "Stichting 1940-1945".

Nijkerk o.d. Veluwe

5 mei 1945

P. de Zeeuw J.G.zn.