Behorend tot: jaaroverzicht 1941                                                      versie: 15-01-2013

Titel: In de donkere dagen voor Kersttijd.... Een bundel kerstgedichten van en voor dezen tijd Bijeengebracht door: Han G. Hoekstra Uitgeverij: Bigot & Van Rossum N.V., Amsterdam Jaar van verschijning: [1941*] Omvang: 75 p. ISBN: - Bijzonderheden: De Uilenreeks No. 46. Gedrukt te Wormerveer door Meijer's Boek- en Handelsdrukkerij Google over dit boek

Tweede, herziene druk, omvang 64p. [1950] - zie: datering; [Derde] druk 1952, omvang 64p. (in Brinkman's 1951-1955). 4de druk 1970.

terug naar boven

Bevat poëzie van:

terug naar boven

De datering

1ste druk - [1941]

Volgens Brinkman's is dit ongedateerde boek in 1941 verschenen - een recensent van dagblad De Tijd vergistte zich in 1951 met de bewering dat de eerste druk in 1940 verschenen zou zijn¹.

2de herziene druk - [1950]
Ook gemeld: [1942?] en 1951

De KB-datering

Bij de Koninklijke Bibliotheek Den Haag stond tot in december 2012 de tweede, herziene druk als vermoedelijk afkomstig uit 1942 vermeld:

Inmiddels is - op advies van de NPE - de datering bij de KB aangepast.

De Tijd-datering

Volgens De Tijd (16 maart 1951) stamt de herziene druk uit 1951: "Een beetje buiten het seizoen bezorgde Han G. Hoekstra bij Bigot en Van Rossum te Amsterdam een herdruk van zijn kleine keurbundel".¹

NPE-datering

Wie de inhoud van de 1ste en 2de herziene druk vergelijkt, en bovenstaande informatie tot zich neemt merkt op dat:

in de eerste druk verzen staan van dichters die zowel in als direct na de bezetting bekend stonden als collaborateurs: Jan H. Eekhout, Roel Houwink, Mien Proost [= H. Klomp], en Gerard Wijdeveld. Ook staan er verzen in van A.J.D. van Oosten, over wie (zeer waarschijnlijk onterecht) het gerucht over collaboratie de ronde deed. En tevens een gedicht van de verder onbekende Tony Lammers.

In de tweede druk ontbreken deze dichters. Het is onwaarschijnlijk dat de samensteller gedurende de bezetting openlijk geschreven zou hebben dat hij uit persoonlijke redenen deze al-dan-niet vermeende collaborateurs geweerd zou hebben.

Ook staan in de tweede druk verzen van dichters waarvan bekend is dat ze zich niet bij de Kultuurkamer hadden ingeschreven: o.a. Bertus Aafjes, Anthonie Donker, Anton van Duinkerken, Jan H. De Groot, M. Nijhoff, H.M. van Randwijk. Waardoor het zeer onwaarschijnlijk is dat de autoriteiten in 1942 toestemming gegeven zouden hebben voor de productie van een herziene druk die werk bevatte van Kultuurkamer-weigeraars.

Gezien bovenstaande wijst alles er op dat de tweede herziene druk eerst na de bezetting verschenen is.

Nu bevat zowel de eerste als de tweede druk een vers van Gabriël Smit. Deze kreeg na de oorlog een publicatieverbod van één jaar opgelegd. Ergo: de tweede druk stamt op zijn vroegst uit 1946.

De KB-medewerker die de tweede druk registreerde merkte op dat het voorwoord deed vermoeden dat de oorlog niet voorbij was. Echter, het gedeelte in het voorwoord uit 1941 dat naar 'oorlogsgeweld en oorlogsellende' verwijst, was ook ná 1945 van toepassing. Dit vanwege de Koude Oorlog, die van 1950-1953 concreet in Korea woedde.

Het briefje dat voorin het KB-exemplaar zit stamt uit kersttijd 1950. Dat exemplaar werd uitgereikt door een kerkeraad. Het ligt niet voor de hand dat zo'n kerkeraad anno 1950 een in de Tweede Wereldoorlog gedrukt boek uitdeelt. Zeker niet dat gezien de aard en prijs van het boek (nieuwprijs van de 1952-herdruk was fl. 1,25) de kans groot is dat deze kerkeraad meerdere exemplaren als kerstgeschenk uitdeelde.

De onbekende Tijd-recensent vergistte zich niet alleen in de datering van de eerste druk (volgens hem 1940), maar ook in die van de tweede, herziene druk. Die, volgens hem, in maart 1951, 'buiten het seizoen' verschenen was. Het briefje in het KB-exemplaar toont aan dat de tweede druk in ieder geval in december 1950 verkrijgbaar was.

Omdat het hoogst ongebruikelijk is dat een krant pas negen jaar na verschijning van een boek of herziene druk een bespreking plaatst, terwijl een 'vertraging' van enkele maanden vaker voorkomt, duidt alles er op dat de tweede herziene druk eind 1950 verschenen is.

terug naar boven

Bronnen

G.J. van der Lek en Dirk de Jong. Brinkman's Catalogus van boeken die gedurende 1941 tot en met 1945 in Nederland en Vlaanderen zijn uitgegeven (etc.). A.W. Sijthoff's Uitgeverijmaatschappij N.V., Leiden, [1950].
Dirk de Jong. Brinkman's Catalogus van boeken die gedurende 1951 tot en met 1955 in Nederland en Vlaanderen zijn uitgegeven (etc.). A-L. A.W. Sijthoff's Uitgeverijmaatschappij N.V., Leiden, [1958].
Brinkman's Catalogus 1946-1950 is ook op dit boek nageslagen, maar meldde niets.

Bron: Historische Krantenarchief, Koninklijke Bibliotheek.
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A011201967%3Ampeg21%3Ap003%3Aa0093


Bloemlezing onderzocht door: Bart FM Droog, 2012.

 
Deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners