E.H. du Quesne-van Gogh - Nederlandse Poëzie Encyclopedie

versie: 27-09-2015 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

E.H. du Quesne-van Gogh

Geboren te:
Groot Zundert, 16-05-1859
Gestorven te:
Baarn, 29-11-1936
Volledige naam:
Elisabeth Huberta
du Quesne van Bruchem-van Gogh
Naamsvarianten:
Elisabeth van Gogh; Lies van Gogh;
Lies du Quesne-van Gogh; E.H. du Quesne-van Grogh

Foto: E.H. du Quesne van Gogh, 1929.
Fotograaf onbekend¹

Dochter van predikant Theodourus van Gogh (1822-1885) en Anna Cornelia Carbentus (1819-22). Zes jaar jongere zus van kunstschilder Vincent van Gogh. Ze huwde in 1891 met Jean Philippe Theodore du Quesne van Bruchem. Voor de huwelijksvoltrekking werd uit deze relatie dochter Hubertina Normance van Gogh (1886-1969) geboren. In het huwelijk ontsproten vier kinderen, Theodore Louis Giles, 1892-1939), Jeanette Adrienne Angeline (1895-1952), Rose Wilhelmine (1897-1972) en Felix Jean Philippe (1899-1993).

Dichter, essayist, prozaïst en vertaler. Ze werd vooral bekend als 'zus van' en met haar - omstreden - boek Vincent van Gogh. Persoonlijke herinneringen aangaande een kunstenaar (1910).

"Ik vind het boek van Mevrouw Du Quesne niet mooi, integendeel, geschreven in een toon van leege deftigheid; en ik weet, dat het onbetrouwbaar is. Voor de kunsthistorie: voor de kennis der ontwikkeling van Vincent, heeft het géén waarde. Integendeel is het daarvoor gevaarlijk, want, gelijk Ian Veth in een artikel over Breitner schreef, waar hij het had over een onjuistheid: "Staat zoo iets ergens gedrukt, dan vindt het zijn weg verder in de literatuur."

J. de Meester, in : De Gids, 1911²

Ze studeerde Engels en Frans in twee kostscholen, werd opgeleid tot onderwijzeres. Na het overlijden van haar vader belandt het gezin Van Gogh in financiële nood. Elisabeth kan als huishoudelijke hulp werk krijgen bij mr. Jean Philippe Théodore du Quesne van Bruchem (1840-1921). Zijn vrouw was ernstig ziek. Du Quesne, kantonrechter in Amersfoort en later advocaat en procureur bij de Utrechtse Arrondissement Rechtbank, bezwangert Elisabeth.

Om een schandaal te voorkomen besluit het stel dat de bevalling in Engeland moet gebeuren. Ze halen Engeland echter niet. In een hotelkamer in het Normandische dorpje Saint-Sauveur-Le-Vicomte bevalt Elisabeth op 3 augustus 1886 van dochter Hubertina Normance van Gogh.

Het kind wordt afgestaan een snoepwinkelierster uit het dorp, de 22-jarige weduwe Frederique Balley, die al twee kinderen heeft. Zij ontvangt maandelijks een bijdrage aan de opvoeding van Hubertina. Af en toe sturen de ouders een pakje naar Hubertina.

In 1891, na het overlijden van de echtgenote van Du Quesne van Bruchem huwen Elisabeth en Jean Philippe. Het bestaan van Hubertina houden beiden angstvallig voor de buitenwereld geheim, zelfs voor hun latere kinderen. Pas op zijn sterfbed onthult Du Quesne hen dat zij een oudere zuster hebben.

Elisabeth du Quesne-van Gogh publiceerde vijf dichtbundels. Critici waren niet bijster enthousiast. Ook bij bloemlezers viel haar werk nauwelijks in de smaak.

Ze overleed na een 'langdurige ongesteldheid'. Op december 1936 is Elisabeth du Quesne-van Gogh onder grote belangstelling begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Baarn.

Hubertina van Gogh

Na de dood van haar man reist Elisabeth naar Frankrijk om Hubertina als 'gezelschapsdame' mee naar Nederland te nemen. Ze weigert.

Hubertina van Gogh wordt onderwijzer. Maar na een ziekte op haar 35ste is ze niet meer tot lesgeven in staat en leeft - na de dood van haar pleegmoeder - in armoede in Zuid-Frankrijk. Eerst in 1964 ontvangt ze van de familie Van Gogh een maandelijkse toelage van 400 frank. Ze overleed in 1969. Op haar uitvaart was niemand van de familie aanwezig.

Over Elisabeth du Quesne-van Gogh

Benno Stokvis. Nasporingen omtrent Vincent van Gogh in Brabant. S.L. van Looy, Amsterdam, 1926. [III], 39p.
Benno Stokvis. Lijden zonder klagen. Het tragische levenslot van Hubertina van Gogh. Bosch en Keuning, Barn, 1969. 56p.
Nico van Wageningen. Het gezin van Gogh. Een familiegeschiedenis in brieven. Scripotio, [Deventer], 2009. 333p.

naar boven

Dichtbundels:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

Gedichten. [Eerste deel]. J.F. van de Ven, Baarn, [1908]. 125p.

Gedichten. IIe bundel. Emil Wegelin, Amersfoort [=Bussum], 1919.

Wingerdblâren. Gedichten. Van Oirschot, Breda, [1921]. 117p. Online op Delpher.

Latelingen. [s.n.], [s.l.], [1928]. 66p. Druk: [Eemland], [Baarn]. Eigen beheer?

"Tijloozen". Herfst 1932. Wegelin, Bussum, [c. 1932]. 64p.

Andere genres

Opstellen betreffende kinderen en hun opvoeding. Van de Ven, Baarn, 1909. 78p.

Vincent van Gogh. Persoonlijke herinneringen aangaande een kunstenaar. Van de Ven, Baarn, [1910]. 103p. Dit werk verscheen zowel in Engelse als in Duitse en Italiaanse vertaling. De Duitse vertaling beleefde in 1920 de 6de druk. In 2013 verscheen in Duitsland een zeer vermeerdere herdruk.]
Herdruk 1923 als: ‘Vincent van Gogh, herinneringen aan haar broeder’

Proza. Van de Ven, Baarn, [1929]. 59p. Rugtitel: Langs den oever.

NB: de spelling van uitgeverij Van de Ven / Van der Ven varieert in de catalogus van de KB-DH.

naar boven

Bloemlezingen:

Door E.H. du Quesne-van Gogh samengestelde bloemlezing

Volkslied en volksdicht. Volksliederen uit verschillende landen met begeleidend proza. Van de Ven, Baarn, 1908. 172p. Herdruk bij Opdebeek, Antwerpen, 1919, 172p.

Poëzie van E.H. du Quesne-van Gogh is in deze bloemlezing aangetroffen:

Gerijmde en geteekende sport-spot. Moorman's Periodieke Pers, Den Haag, 1941.

naar boven

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

¹ Foto: Verzamelingen Centraal Bureau voor Genealogie, fotocollectie Veenhuijzen. Via:http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/CBG01:17084
DBNL: E.H. du Quesne-van Gogh
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=ques003
² J. de Meester. De Gids. Jaargang 75. P.N. van Kampen & zoon, Amsterdam 1911, p. 284-285
http://www.dbnl.org/tekst/_gid001191101_01/_gid001191101_01_0048.php
Natalie Overkamp & Gert Hofsink. 'Elisabeth van Gogh, niet mijn type. 'Op: http://begraafplaatsveldwijk.wordpress.com, 05-02-2011.
http://begraafplaatsveldwijk.wordpress.com/2011/02/05/elisabeth-van-gogh/
Natalie Overkamp & Gert Hofsink. 'Daar is ze weer... Nog maar een keer Lies van Gogh.' Op: http://begraafplaatsveldwijk.wordpress.com, 07-01-2012.
http://begraafplaatsveldwijk.wordpress.com/2012/01/07/daar-is-ze-weer-nog-maar-een-keer-lies-van-gogh/
Cees van Loon. 'Hubertina van Gogh, berooid en verlaten'. Cubra, [2010?].
http://www.cubra.nl/beeldendekunst/vangogh/nicht/nicht.htm
Archief Eemland, Amersfoort.
Brabants Historisch Informatie Centrum, 's-Hertogenbosch.
Stamboom familie van Gogh, http://vangoghletters.org/vg/family_tree.pdf
Familie Du Quesne van Bruchem, http://www.stamboomzoeker.nl/
NN. 'Mevrouw Du Quesne van Bruchem-Van Gogh overleden'. De Gooi en Eemlander, 30-112-1936.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011172412:mpeg21:a0008
NN. 'Teraardebestelling Mevr. Du Quesne-Van Gogh'. De Telegraaf, 04-12-1936.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110577323:mpeg21:a0146

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan E.H. du Quesne-van Gogh bevinden zich in:
British Library, Londen
Deutsche Nationalbibliothek, Frankfurt/Leipzig
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterkundig Museum, Den Haag

naar boven

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

Webdesign Revan Barlas