Jeannette Nijhuis - Nederlandse Poëzie Encyclopedie

versie: 11-10-2012 - redacteuren: Bart FM Droog & Jurgen Eissink
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

Jeannette Nijhuis

Geboren te:
Doetinchem, 13-11-1874
Gestorven te:
Perugia (Italië), 30-06-1938.
Volledige naam:
Jeanetta Diderika Nijhuis
Naamsvarianten:
Jeanette Nijhuis; Jeannette Wink-Nijhuis; J. Wink-Nijhuis; Jeanette Nyhuis; Jeannette Nyhuis.
Pseudoniemen: -

Rechts: Detail van de omslag van
Wink's vreemde woordenboek, 1909
(2de druk). Bron: DBNL

Dat werk is samengesteld en uitgegeven door Jeannette Nijhuis' man P.M. Wink. Mogelijk is dit vrouwenportret naar haar gemodelleerd.

Dichter, prozaïst en vertaler (o.a. van Dracula). Rond 1900 gold ze als veelbelovend jong dichteres; ze publiceerde in tal van tijdschriften en haar debuutbundel Verzen werd in meerdere kranten besproken. In 1902 publiceerde ze een biografie over Marie Metz-Koning - destijds een van de bekendste vrouwelijke Nederlandse auteurs.

Links: Deze aankondiging uit het Nieuws van den Dag van 24-12-1903 zegt iets over de toenmalige roem van Jeannette Nijhuis.

Voordrachtskunstenaar Herman Abas had een repertoire dat bestond uit werk van de bekendste dichters van die dagen.

Eind 1903/begin 1904 ging ze samenwonen met Peter Wink (Waddinxveen, 1875-Zaltbommel, 1924). Hij was in 1897 een van de oprichters van de Algemeene Nederlandsche Geheelonthoudersbond (ANGOB).

Wink werkte aanvankelijk als onderwijzer. Later werd hij publicist/vertaler-/boekhandelaar en uitgever. Zijn uitgeverij heette Uitgeversmaatschappij P.M. Wink. Hij kon dit bedrijf beginnen dankzij financiële steun van Jeannette Nijhuis. Het bedrijf was achtereenvolgens gevestigd te Gorinchem, Amersfoort en (vanaf 1910) te Zaltbommel. In die plaats werd Wink uiteindelijk wethouder van volkshuisvesting.

Links: omslag van het door Peter Wink samengestelde en uitgegeven Vreemde Woordenboek. Zijn de hoofden links- en rechtsboven wellicht gemodelleerde naar hem en Jeannette?

In 1905 publiceerde ze een feuilleton in het dagblad De Sumatra Post (onder de naam Jeannette Nyhuis), waarvan de slotaflevering in de editie van 20 december 1905 verscheen.

Uit de periode 1910-1927 zijn nauwelijks publicaties van haar bekend. Een verklaring zou kunnen zijn dat zij in deze periode zeer actief in de uitgeverij betrokken was.

Na de dood van Peter Wink publiceerde ze onder de naam J. Wink-Nijhuis een aantal vertalingen.

Ze was medewerker aan o.a. Woord en Beeld (1899-1901), Nederland (1900), Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift (1902), De Nieuwe Gids (1903), Europa (1909).

Jeannette Nijhuis = Herman Teirlinck?

Dr. Rob Roemans (1904-1968) stelde in Het Herman Teirlinck-gedenkboek¹ (1932) dat Jeannette Nijhuijs een pseudoniem geweest zou zijn van de Vlaamse dichter en toneelschrijver Herman Teirlinck. Waarop hij dat baseerde is onduidelijk - de teksten van Jeannette Nijhuis zijn zo evident Noord-Nederlands (ja zelfs Oost-Nederlands) van karakter dat het zeer onwaarschijnlijk is dat deze door een Vlaming geschreven zijn.

Zie deze fragmenten uit het verhaal 'Bekeerling' (in: Een bundel letterkundige bijdragen (Van Dishoeck, 1901, blz. 25-32):

"Hij was óók " sociaal", en wou "in den Iesselt smieten" die verrekte groteluj, umdat ze 't volk verneukt" . . . . maar die vreemde gevoelens en moordlustige aanvechtingen hem besmettend aangewaaid werkten te bedwelmend op zijn zwakke hersens, . . . hij leefde in gestadige roes van vechten, schreeuwen en dronkenschap . . . . en Meulink was vóóraan als 's nachts gewichtige tochten ondernomen werden . . . . als land werd afgetreden, en villa's getaxeerd, alles vanwege de verdeeling "want ze waren joa sociaal".
En als er dan ruzie kwam, omdat alle socialen in de salon wilden zitten, en 't grootste brok land in eigendom hebben, dan vocht onzen Gart Meulink weer vooraan en werd ook het eerste opgepakt door de expresselijk voor 't doel bestelde marechaussées . . . . (...)

Toch — bij alle liefde van de familie Meulink voor de "Vereen" bij al hun schelden op "den akohout, die al een van onze onneuzele wichter onwies gemaakt hadde, want zêe, den worm reren toch zóó onmundig, dawwen um van armoed stille mosten kriegen met een sponse brandewien in de wiege, um het bluujen stille te kriegen" — tóch werden ze geschrapt.".

Over haar debuutbundel Verzen schreef een recensent in De Sumatra Post van 01-05-1901 een niet al te positieve recensie. Maar belangrijker dan zijn oordeel over de inhoud van de bundel is wat hij over Jeannette Nijhuis vertelt:

(...) Mej. Nijhuis is de eenige dochter van een der rijkste en aanzienlijkste ingezetenen van een Geldersch landstadje. Geen huis in die gemeente heeft zulk een schoonen tuin, de omliggende bosschen en akkers zijn voor een groot gedeelte het eigendom harer familie, en zij heeft, met haar eenigen broeder, docent in de oude talen, het voorrecht beide ouders nog te bezitten op een leeftijd, waarop de meesten daarvan verstoken zijn".
Wij hebben het genoegen de dichteres persoonlijk te kennen, en, naar het uiterlijke te oordeelen, behoort Mej. Nijhuis tot de zeer bevoorrechte schepselen. (...)

Dat Jeannette Nijhuijs echt bestaan heeft blijkt ook uit deze dagboekaantekening van Frederik van Eeden (woensdag 18 november 1903):

"Mooi weer, van nacht gevroren. Gister naar Caecilia met mijn moeder. In de Port van Cleve met Henri de Vries gepraat. Toen in Amersfoort voor de stakers gesproken en Wink en Jeannette Nijhuis bezocht. Ik sprak goed, op het oude slagveld. De brochure V.V. is uit."

Wink = Peter Wink / P.M. Wink, de partner van Jeannette Nijhuis.

¹ Het Herman Teirlinck-gedenkboek. Kritisch onderzoek der bibliographie' (in: Revue belge de Philologie et d'Histoire, XI, pp. 991-1007. 1932)
http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rbph_0035-0818_1932_num_11_3_1395

terug naar boven

Dracula

Jeannette Nijhuis was de eerste vertaler die Dracula van de Engelse auteur Bram Stoker naar het Nederlands vertaalde, in 1928. Deze vertaling werd eerst in 1968 door een nieuwe versie van Else Hoog vervangen.

Bespreking van Dracula. Het Vaderland, 30-08-1928.

In het Lectuur Repertorium 1954 wordt dit boek wel genoemd,
maar zonder de naam van de vertaler.

terug naar boven

Dichtbundels:

Afkortingen: KBr - Koninklijke Bibliotheek Brussel; KBDH - Koninklijke Bibliotheek Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG - Poëziecentrum Gent; PCNL - Poëziecentrum Nederland

Metter Sonnewende. Sonnetten. [Van Jeannette Nyhuis, Victor de Meyere, Herman Teirlinck en Fern Toussaint]. Met voorrede van Willem Kloos, een antwoord daarop van Prosper Van Langendonck en ornamentaties en stafletters van Jacobyne Nyhof. [s.n.], Geeraardsbergen : [s.n.], [1900]. Omvang 72 p. Bron datering: Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Als jaartal ook gemeld: 1897 [KBDH] en 1899.

Verzen. H. Honig, Utrecht, 1899.

Een gedicht uit de bundel (versie uit Onze dichters, 1908):

	De linden In zware rust staan wijze lindenboomen Omhuld van donker zwijgen - en beducht Voor langzaam-naadrend, dreigend krijgsgerucht.... Van wind-trompetters werd een sein vernomen. Als hoorden ver zij d'oorlogsgod al komen, Met drommen krijgers, vol verdelgingszucht, Staan zij waarschuwend in nog blauwe lucht, Breed schaduwend op glinstrend-zilvren stroomen. Dan weeft een zware, zwarte wade dicht, Zich over licht en wolken - en de boomen Zien stervensbang den God in 't aangezicht.... Een breede wind vervaagt de zoete aromen In zwoele lucht, die beeft voor 't groot gericht.... Eén vuur, één slag - het onweer is gekomen.
	Jeannette Nijhuis, 1899

Bespreking door ? in Het Nieuws van den Dag, 29-11-1899:

In De locomotief (Samarangsch handels- en advertentie-blad, 23-02-1900) verscheen een grote positieve recensie van Verzen. Omdat de scan ervan een bladzijde met vouw betreft heeft het helaas geen zin daar een foto van te reproduceren. Zie:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd:010298152:mpeg21:p001:a0001

terug naar boven

Andere werken

Biografieën

Over Marie Marx-Koning. Door Jeannette Nijhuis. C.A.J. van Dishoeck, Bussum, 1902. Omvang: 44 p. Met portret.

Marie Marx-Koning. Door Jeannette Nijhuis . Onze letterkundigen. Aflevering 2. L.J. Veen, Amsterdam, [1903]. Omvang: 8 p.

Vertalingen

[De kans is groot dat er meer zijn: veelal bleven vertalers ongenoemd. De KB Den Haag heeft van onderstaande vijf titels drie in bezit. ]

P. Rosegger. De geldhater. Vertaald uit het Duits door mevr. Wink-Nijhuis met tekeningen van Leo Visser. Volksboekerij nr. 1. Onder redactie van de Nutscommissie voor volkslectuur, [Haarlem?], 1917. Omvang: 66 p. Bron: Noord-Hollands Archief.

Bram Stoker. Dracula. Vertaald uit het Engels door J. Wink-Nijhuis. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, 1928. Niet in KBDH. Bram Stoker (1847-1912).
Deze vertaling is herdrukt in de Mimosa-reeks. Mimosa-pocket 168/169. N.V. Leiter-Nypels, Maastricht, [s.a.]. 320 p. Omslag: Carol Thole. [bron: http://www.deboekenplank.nl/naslag/aut/s/stoker_b.htm ; deze bron noemt een nieuwe Dracula-vertaling uit 1968.]

Clare Sheridan. Nuda veritas. Geautoriseerde vertaling [uit het Engels] door Jeannette Wink-Nijhuis. De Haan, Utrecht, [1931]. Omvang: 362 p., [10] bl. pl. Roman.
Vert. van: Nuda veritas. Butterworth, London, 1927. Complete naam Clare Sheridan Clare Consuelo Sheridan (1885-1970).

Francis Brett Young. Mijn broeder Jonathan. Vertaald [uit het Engels] door J. Wink-Nijhuis. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, 1931. Omvang: 462 p. Roman. Vert. van: My brother Jonathan. Heinemann, London, 1928. Auteur: Francis Brett Young (1884-1954).

Joseph Roth. Job. Roman van een simpel man. Vertaald [uit het Duits] door Jeanette Wink-Nijhuis. Erica-reeks. W. de Haan, Utrecht, [1935]. Omvang: 262 p. Roman. Vert. van: Hiob. Kiepenheuer, Berlin, 1930. Auteur: Moses Joseph Roth (1894-1939).

terug naar boven

In de bloemlezingen:

Werk van Jeannette Nijhuis is o.a. in deze bloemlezingen aangetroffen. De complete titels, namen van samenstellers etc. zullen t.z.t. op de desbetreffende jaarlijsten te traceren zijn.

Een bundel letterkundige bijdragen. Van Dishoeck, Amsterdam, [1901]. [bevat proza en poëzie; proza van o.a. Jeannette Nijhuis].
Domela Nieuwenhuis Gedenkboek. S.L. van Looy, Amsterdam, 1904 . [bevat proza en poëzie; poëzie van o.a. Jeannette Nijhuis].
Onze dichters. Meulenhoff & Co., Amsterdam, 1908. [poëzie].

terug naar boven

bronnen

Bevolkingsregister Doetinchem. Erfgoedcentrum mAchterhoek en Liemers, via www.archieven.nl
Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland: WINK, Pieter Marinus.
http://www.iisg.nl/bwsa/bios/wink.html
Hilda van Assche. Levensbericht Rob. Roemans. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, 1969-1970. E.J. Brill, Leiden 1971.
http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003197001_01/_jaa003197001_01_0019.php
Frederik van Eeden. Dagboek 1878-1923. Deel 2: 1901-1910 (ed. H.W. van Tricht). Tjeenk Willink/Noorduijn, Culemborg 1971.
http://www.dbnl.org/tekst/eede003hwva04_01/eede003hwva04_01_0003.php
Website van Fred Wink: http://fredwink.nl/winkframeset.htm?wink000095.htm
P.M. Wink. Vreemde woordenboek. 1909. Online op DBNL:
http://www.dbnl.org/tekst/wink028vree05_01/index.php
Via Historisch Krantenarchief. http://kranten.kb.nl/, Koninklijke Bibliotheek Den Haag - artikelen uit:
Het Nieuws van den Dag, 29-11-1899.
De Sumatra Post, 01-05-1901.
Het Nieuws van den Dag, 24-12-1903.
De Sumatra Post, 20-12-1905.
Het Vaderland, 30-08-1928.
Lectuur-Repertorium. Deel 3. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1954.

Boeken en brieven van, over en/of aan [naam dichter] bevinden zich in:
British Library, Londen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterkundig Museum, Den Haag

terug naar boven

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:
Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

Webdesign Revan Barlas