Anton van der Hoef - Nederlandse Poëzie Encyclopedie

versie: 29-07-2016 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

Anton van der Hoef

Geboren te:
Groningen, 29-10-1899
Gestorven te:
Groningen, 12-08-1946
Volledige naam:
Antoon van der Hoef
Naamsvarianten:
A. van der Hoef
Pseudoniemen: -

Screenshot van Anton van der Hoef,
uit de documentaire 'Kees!'*

zie: - Groninger dichters

Zoon van koetsier/chauffeur Frederikus Jacobus van der Hoef (Utrecht, 1866 - Groningen, 1927) en Catharina van Ingen. Anton huwde op 2 juli 1925 met Jantje Wouda. Dit huwelijk eindigde op 29-06-1928 in een echtscheiding. Uit deze relatie werd één zoon geboren, Frits (ca. 1926-1940); hij hertrouwde met Grietje Borg (ca. 1908-1985). Uit het tweede huwelijk ontsproten drie kinderen: Kees (Kornelis), Nicolaas en Henderika Augustina van der Hoef.

Caféhouder en dichter.

Hij werkte aanvankelijk als amanuensis, maar is vooral bekend geworden als eigenaar van etablissement 'Chez Antoine', aan het Schuitendiep, schuin tegenover de Ebbingebrug. In juli 1940 opende hij dit café-restaurant, dat voordien café restaurant 'American' heette. Het was een grote, goed bezochte horecagelegenheid, in de oorlogsjaren het ontmoetingspunt van vele Groninger literatoren en andere kunstenaars.

In rood de locatie van Chez Antoine, dat ook bekend stond als Chez Anton of Anton.**

Ab Visser: "We wilden van zijn café een artiestenkroeg maken. Anton had er best oren naar. Hij was alleen niet voor vier uur 's middags te spreken, want hij dronk minstens zestig glazen bier per dag, plus een aantal borrels. Als je ook maar een uur vroeger kwam, snauwde hij schor, de trap van de huiskamer naar de gelagkamer afdalend: 'Wat kom je hier goddomme doen in 't holst van de nacht!'' Tijdens die eerste bespreking waarschuwde hij ons dat zijn café ook door Duitse officieren bezocht werd. Hij mocht ze niet, die rotmoffen, en hij mocht doodvallen als hij ze uitgenodigd had, maar ze kwamen en wat kon je er goddomme tegen doen? Van hem was alles gepermitteerd in zijn café 'behalve schijten op het biljart'."

Naast Visser behoorden ook Albert Redeker, Max Dendermonde, A. Marja, Menno de Munck en Ferdinand Langen tot de stamgasten.

Visser: "Er volgden vele vrolijke, rumoerige bijeenkomsten bij Anton, maar er was ook nogal eens ruzie en niet zelden tussen Duitse soldaten en burgers. Anton was voor de duivel en zijn ouwe moer niet bang. Hij moest wel een paar illegale connecties bij de Duitse instanties hebben, anders hadden ze zijn café al lang gesloten. Ik heb hem Duitse officieren horen beledigen met luide stem: 'Jullie kunnen misschien wel knokken, maar cultuur hebben jullie voor geen cent.'"

A. Marja: "Langzamerhand werd Chez Antoine vooral zaterdagsavonds trefpunt van een aantal aan- en opkomende kunstenaars, dichters, schilders en musici - een gezelschap waar Anton niet weinig trots op was en waarin hij zich geheel thuisvoelde."

Visser: "Het werd een korte spectaculaire nabloei van de Groningse School, die op het punt stond onder te gaan en inderdaad onderging toen Anton gearresteerd werd en in het concentratiekamp terecht kwam."

Waarom hij precies gearresteerd werd is onduidelijk. Anton van der Hoef werd in 1944 overgebracht naar het 'Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort' (PDA). Daar stond hij te boek als gevangene no. 14381. Een van zijn medegevangenen, Ir. E.Ch. van Marcke, vatte een portret van hem in dichtvorm:

Het is een Kerel uit één stuk
Van 't soort, waar j'op kunt bouwen
Het tijdstip naakt, dat allen wij
Elkander gaan verlaten...
Doch in herinnering blijft hij...
een der P.D.A. piraten.

Kort voor de bevrijding werd hij op transport gesteld naar het concentratiekamp Buchenwald. Tijdens de treinreis wist hij te ontsnappen. Uitgeput en aangeslagen door alle ervaringen keerde hij terug naar Groningen.

Zijn café ('Anton') na de zware gevechten bij de bevrijding van Groningen-stad.*

Anton van der Hoef had al in Amersfoort gedichten over het kampleven geschreven. In de zomer van 1945 bracht hij die teksten in de dichtbundel Mijn Kamp uit. In 1979 verzorgde zijn zoon Kees van der Hoef een herdruk van deze bundel.

In 1946 overleed hij aan de gevolgen van een maagperforatie. Hij werd op de noodbegraafplaats (oostzijde Iepenlaan, bij Selwerderhof) te Groningen begraven.

naar boven

Boeken over Anton van der Hoef

[Interview met] Ab Visser [gehouden en getransscribeerd door Hans van Straten]. De kunstkroeg van Anton. De Uitvreter, Leiden, 1990. [11]p. Uitgave ter gelegenheid van de jaarwisseling 1990-1991. - Opl. van 125 ex., waarvan nr. 1-100 bestemd voor de donateurs van de Stichting Ab Visser Sociëteit

naar boven

Dichtbundel:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

Mijn kamp. Gedichten uit het concentratiekamp Amersfoort. [S.n.], Groningen, [zomer 1945]. 31p. Druk: Werkman, Groningen.
Fotomechanische herdruk [1979], woord vooraf Kees van der Hoef; uitgave van Technipress, Groningen, 38p.

naar boven

Bloemlezingen:

Poëzie van Anton van der Hoef is (nog) niet in bloemlezingen aangetroffen.

naar boven

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

* Screenshot uit 'Kees!' TV-documentaire. Regie Buddy Hermans. Productie Frans Westra. Stichting Culturele Projecten Groningen, 2015.
https://vimeo.com/124506435
** Kaart van Groningen uit: Mr. W.K.J.J. van Ommen Kloeke. De bevrijding van Groningen. Met een voorwoord van Prof. Jhr. Dr. P.J. van Winter en Drs. E.J. Werkman. Van Gorcum & Comp. N.V. (G.A. Hak & H.J. Prakke). Aan den Brink, Assen, MCMXLV. "Stad en Lande" nr. 2.
Aktes Burgerlijke Stand, Groninger Archieven, Groningen en Utrechts Archief, Utrecht.
PDA Amersfoort - http://www.kampamersfoort.nl/
KZ Buchenwald - http://www.buchenwald.nl/
Maarten Duijvendak & Bart de Vries (red.). Stad van het Noorden. Groningen in de twintigste eeuw. Van Gorcum, Assen, 2003. Op Google Books.
A. Marja. 'Chez Antoine'. een Groningse herinnering (voor Lex Gans)'. Maatstaf jaargang 42, 1994, nr. 11/12. P. 98-101.
NN. Wijzigingen handelsregister. Nieuwsblad van het Noorden, 22-07-1940
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011024296:mpeg21:a0171
NN. "Strafstaan". Groninger Dagblad, 07-07-1945.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010692874:mpeg21:a0028
Nabestaanden Anton van der Hoef. Familiebericht. Nieuwsblad van het Noorden, 13-08-1946.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010884946:mpeg21:a0029
Blikvanger. Gedichten uit en over het concentratiekamp. Nieuwsblad van het Noorden, 22-08-1979.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011018807:mpeg21:a0312
Herman Sandman. Arcadia der Poëten. Het literaire leven in Groningen 1945-2005. Uitgeverij Passage, Groningen, 2008.
Ab Visser. 't Peerd van Ome Loeks. De Arbeiderspers, Amsterdam, 1970. 109p.
Index van het boek (samenstelling NPE, 2014)

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Anton van der Hoef bevinden zich in:

Groninger Archieven, Groningen
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

naar boven

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

Webdesign Revan Barlas